Pisownia łączna
partykuły „nie”:
*z rzeczownikami (np. niepokój, nieszczęście);
Są dwa wyjątki od tej zasady:
-gdy "nie" jest wyraźnym
przeciwstawieniem, piszemy je osobno, np. nie korektor, ale redaktor;
-gdy człon drugi w przeciwstawieniach
logicznych pisze się wielką literą, poprawny jest zapis z łącznikiem, np. nie-Polak, nie-Europejczyk itp.
*z przymiotnikami (np. niestary, niekochany, niebrzydki, nieciekawy)
Są trzy wyjątki od tej zasady:
-gdy "nie" jest wyraźnym przeciwstawieniem, piszemy je osobno,
np. nie brzydki, ale ładny;
-gdy człon drugi w przeciwstawieniach
logicznych pisze się wielką literą, poprawny jest zapis z łącznikiem, np. nie-Szekspirowski
(dramat) itp.
-gdy nie łączy się z
przymiotnikiem w stopniu wyższym i najwyższym, piszemy je osobno, np. nie
gorszy, nie najlepszy
*z imiesłowem przymiotnikowym (np. nieoceniony)
wyjątkiem
są sytuacje, kiedy imiesłów jest użyty w konstrukcji przeciwstawienia np. nie
siedzący, ale stojący;
*z przysłówkami utworzonymi od przymiotników (np. niedrogo,
nieprzyjemnie).
wyjątek
gdy
"nie" łączy się z
przysłówkiem w stopniu wyższym i najwyższym (nie gorzej, nie najlepiej);
Pisownia rozdzielna
partykuły „nie”:
*przed czasownikami (np. nie omieszkał, nie wspomniałem)
wyjątkami są czasowniki utworzone od rzeczowników z
przedrostkiem ‘nie’, np. niepokoić (od niepokój), niedowidzieć;
*przed
imiesłowami przysłówkowymi zakończonymi na -łszy, -wszy, -ąc i formami
nieosobowymi zakończonymi na -no, -to (np. nie skończywszy, nie pamiętając, nie
znaleziono);
*przed wyrazami: brak, można, potrzeba, wiadomo, warto, wolno – ale
‘niepodobna’ piszemy łącznie;
*przed liczebnikami (np. nie trzy, nie pierwszy)
wyjątki: niejeden,
niewiele;
*przed zaimkami (np. nie nasze, nie każdy);
*przed partykułami: byle, lada (np. nie byle jak, nie lada gratka);
*przed wyrażeniami przyimkowymi (np. nie z nim, nie swój majątek);
*przed przysłówkami, które nie
pochodzą od przymiotników (np. nie całkiem, nie dziś, nie tylko);
*w konstrukcjach, których ośrodkiem
jest spójnik ‘ani’ lub ‘ni’ (np. nie piszący ani nie czytający)
