niedziela, 15 marca 2015

Pisownia "nie" z różnymi częściami mowy.

Pisownia łączna partykuły „nie”:
*z rzeczownikami (np. niepokój, nieszczęście);

Są dwa wyjątki od tej zasady:
-gdy "nie" jest wyraźnym przeciwstawieniem, piszemy je osobno, np. nie korektor, ale redaktor;
-gdy człon drugi w przeciwstawieniach logicznych pisze się wielką literą, poprawny jest zapis z łącznikiem, np. nie-Polak, nie-Europejczyk itp.

*z przymiotnikami (np. niestary, niekochany, niebrzydki, nieciekawy)

Są trzy wyjątki od tej zasady:
-gdy "nie" jest wyraźnym przeciwstawieniem, piszemy je osobno, np. nie brzydki, ale ładny;
-gdy człon drugi w przeciwstawieniach logicznych pisze się wielką literą, poprawny jest zapis z łącznikiem, np. nie-Szekspirowski (dramat) itp.
-gdy nie łączy się z przymiotnikiem w stopniu wyższym i najwyższym, piszemy je osobno, np. nie gorszy, nie najlepszy 

 *z imiesłowem przymiotnikowym (np. nieoceniony)
 wyjątkiem są sytuacje, kiedy imiesłów jest użyty w konstrukcji przeciwstawienia np. nie siedzący, ale stojący;
*z przysłówkami utworzonymi od przymiotników (np. niedrogo, nieprzyjemnie).
wyjątek
 gdy "nie" łączy się z przysłówkiem w stopniu wyższym i najwyższym (nie gorzej, nie najlepiej);
Pisownia rozdzielna partykuły „nie”:
*przed czasownikami (np. nie omieszkał, nie wspomniałem)
wyjątkami są czasowniki utworzone od rzeczowników z przedrostkiem ‘nie’, np. niepokoić (od niepokój), niedowidzieć;
 *przed imiesłowami przysłówkowymi zakończonymi na -łszy, -wszy, -ąc i formami nieosobowymi zakończonymi na -no, -to (np. nie skończywszy, nie pamiętając, nie znaleziono);
*przed wyrazami: brak, można, potrzeba, wiadomo, warto, wolno – ale ‘niepodobna’ piszemy łącznie;
*przed liczebnikami (np. nie trzy, nie pierwszy) 
 wyjątki: niejeden, niewiele;
*przed zaimkami (np. nie nasze, nie każdy);
*przed partykułami: byle, lada (np. nie byle jak, nie lada gratka);
*przed wyrażeniami przyimkowymi (np. nie z nim, nie swój majątek);
*przed przysłówkami, które nie pochodzą od przymiotników (np. nie całkiem, nie dziś, nie tylko);

*w konstrukcjach, których ośrodkiem jest spójnik ‘ani’ lub ‘ni’ (np. nie piszący ani nie czytający)